De NHG-Richtlijnen website is ook als webapp beschikbaar.

Lees verder
NHG-Standaard

Anemie

NHG-werkgroep
Bouma M, Burgers J, Drost B, Den Elzen WPJ, Luchtman T, Oosterhuis WP, Woutersen-Koch H, Van Wijk M
Naar Volledige tekst ›

Anamnese

Naar Volledige tekst ›
  • Bij vrouwen in de reproductieve levensfase: is er hevig menstrueel bloedverlies? Zo ja, overweeg of deze verklaring volstaat of dat aanvullende anamnestische vragen nodig zijn.
  • In alle andere gevallen:
    • recent bloedverlies (onder andere bloeddonaties);
    • afwijkend voedingspatroon (veganisme, deficiënte voeding bij alcoholmisbruik);
    • bekend potentieel opnameprobleem (bijvoorbeeld ten gevolge van IBD, maag- of darmresectie);
    • gebruik van metformine of protonpompremmers;
    • patiënten ouder dan (arbitrair) 50 jaar: algehele malaise, onbedoeld/onverklaard gewichtsverlies, maagklachten, haematemesis, aanhoudend braken, stoornis of pijn bij voedselpassage, melaena, buikklachten, rectaal bloedverlies of bloed vermengd met de ontlasting, veranderd defecatiepatroon, colorectale maligniteiten bij eerstegraads familieleden jonger dan 70 jaar;
    • (chronische) aandoening die een anemie tot gevolg kan hebben of afgelopen maand een infectieziekte doorgemaakt;
    • risicogroep voor hemoglobinopathie (zie kader Hemoglobinopathie in volledige tekst), erfelijke vormen van anemie bij eerste- of tweedegraads familieleden.

Lichamelijk onderzoek

Naar Volledige tekst ›
  • Bij vrouwen ouder dan (arbitrair) 50 jaar zonder hevig menstrueel bloedverlies en mannen van ouder dan (arbitrair) 50 jaar met anemie en anamnestische maag- en/of buikklachten: inspectie, auscultatie en palpatie van de buik, bij buikklachten ook een rectaal toucher.
  • Bij algehele malaise en/of gewichtsverlies: icterus; vergrote lymfeklieren, lever, milt.

Aanvullend onderzoek

Naar Volledige tekst ›

Geen aanvullend onderzoek nodig bij:

  • kind met Hb ≥ 6,0 mmol/l dat in de voorafgaande maand een infectieziekte doormaakte;
  • vrouw met hevig menstrueel bloedverlies.

In alle andere gevallen: aanvullend bloedonderzoek (zie stroomschema en volledige tekst).

Evaluatie

Naar Volledige tekst ›

Zie stroomschema en volledige tekst.

Vervolgdiagnostiek na evaluatie

In sommige gevallen is na het vaststellen van de vorm van anemie vervolgdiagnostiek nodig, bijvoorbeeld om de achterliggende oorzaak op te sporen:

  • ijzergebreksanemie bij vrouwen ouder dan (arbitrair) 50 jaar zonder hevig menstrueel bloedverlies en mannen ouder dan (arbitrair) 50 jaar: coloscopie, bij normale uitslag gevolgd door gastroscopie (bij maagklachten eerst gastroscopie, dan coloscopie);
  • randnormaal of licht verlaagd vitamine B12 bij blijvend vermoeden van vitamine B12-deficiëntie: methylmalonzuur (indien niet beschikbaar: homocysteïne);
  • verlaagd vitamine B12 zonder bekende dieetfactoren of opnameproblemen die kunnen wijzen op vitamine B12-deficiëntie: aanvullend onderzoek naar atrofische gastritis als oorzaak van pernicieuze anemie wordt niet aanbevolen;
  • hemoglobinopathie of dragerschap vastgesteld: check indicatie voor dragerschapstests bij familieleden (zie kader Hemoglobinopathie in volledige tekst);
  • niet-conclusieve uitslag van het onderzoek naar hemoglobinopathie: overleg met internist(-hematoloog) of kinderarts-hematoloog over vervolgonderzoek.
Naar Volledige tekst ›

Voorlichting en advies

Naar Volledige tekst ›

Afhankelijk van onderliggende oorzaak (zie volledige tekst).

Medicamenteuze behandeling

Naar Volledige tekst ›

IJzergebreksanemie: ferrofumaraat (tablet à 200 mg; suspensie 20 mg/ml).

Adolescenten (12-18 jaar) en volwassenen: ferrofumaraat 200 mg 2x per week. 

Zwangeren: zie NHG-Standaard Zwangerschap en kraamperiode

Ferrofumaraat, dosering bij kinderen
Lichaamsgewicht (leeftijd) Adviesdosering
5-10 kg (3-12 maanden) 1 dd 0,75-1,5 ml
10-15 kg (1-3 jaar) 1 dd 1,5-2 ml 
15-35 kg (3-10 jaar) 1 dd 2-5 ml 
35-65 kg (10-12 jaar) 1 dd 5-7,5 ml of tablet 100-200 mg, 1 dd 
Open tabel


Controleer Hb: 4 weken na start ijzersuppletie en wanneer het Hb naar verwachting weer normaal is (uitgaand van een gemiddelde stijging van 0,5 mmol/l per week).

Na normalisering Hb: ijzersuppletie nog 8-12 weken continueren in halve dosering van de dosis die tot dan toe goed werd verdragen.

Als herstel uitblijft na ijzersuppletie bij vrouwen met hevig menstrueel bloedverlies: volg de Richtlijnen diagnostiek voor alle andere mogelijke verklaringen van de anemie.

Controles

Naar Volledige tekst ›

Anemie door infectieziekte: controleer Hb 4 weken na herstel van de infectieziekte.

Naar Volledige tekst ›

Overleg met of verwijs naar kinderarts(-hematoloog) of internist(-hematoloog/-nefroloog):

  • bij uitblijvend herstel van ijzergebreksanemie of anemie door vitamine B12- of foliumzuurdeficiëntie ondanks adequate suppletietherapie;
  • bij transfusie-indicatie (weeg hierbij mee: leeftijd, comorbiditeit, aanwezigheid van klachten en (vermoedelijke) oorzaak van de anemie);
  • bij anemie door chronische ziekte of uitblijvend herstel van anemie bij infectieziekte;
  • bij hemoglobinopathie;
  • bij vermoeden van hemolytische anemie, hematologische maligniteit of beenmergaandoening;
  • bij mogelijk renaal bepaalde anemie;
  • indien onderzoeksresultaten met elkaar in tegenspraak zijn of een (waarschijnlijkheids)diagnose niet gesteld kan worden.

Verwijs naar een klinisch genetisch centrum voor verder onderzoek en begeleiding:

  • indien de partner ook drager blijkt te zijn van thalassemie of sikkelcelanemie en er sprake is van een kinderwens;
  • indien beide ouders van de patiënt ook drager blijken te zijn van thalassemie of sikkelcelanemie en deze nog meer kinderen willen hebben.