Algemeen
Kinderen en jongeren kunnen zich soms presenteren op het spreekuur met specifieke stemmingsklachten, zonder dat er een duidelijke hulpvraag is. Zo kan er ook sprake zijn van hoofdpijn en buikpijn, slaapproblemen, gedragsproblemen of schoolverzuim. Overweeg bij een vermoeden van onderliggende stemmingsklachten om zowel met het kind als de ouders of opvoeders in gesprek te gaan. Zo ontstaat een goed beeld van de klachten en problemen in de context van het kind of de jongere.
In de huisartsenpraktijk
De huisarts ziet kinderen en jongeren met allerlei klachten op het spreekuur, waaronder psychische klachten. Hierbij fungeer je als huisarts onder andere als gesprekspartner en poortwachter. De huisarts kent het gezin, de voorgeschiedenis en de context. Neem dat mee bij het verhelderen van de vraag en de inschatting van de mate van ernst van de klachten.
Overweeg of er sprake is van normaal gedrag, klachten of mogelijk een stoornis. De huisarts signaleert, indien mogelijk, ook bedreiging van de ontwikkeling en gezondheid van kinderen op het spreekuur.
Net als de huisarts kan de POH-GGZ jeugd (Praktijkondersteuner Huisartsenzorg GGZ jeugd) kinderen en jongeren begeleiden en, bij milde en veelvoorkomende problematiek, kortdurend behandelen. De huisarts verwijst zo nodig door naar andere zorgverleners voor opgroei- en opvoedondersteuning of jeugdhulp, indien mogelijk ondersteund door een ‘ondersteuner jeugd’ vanuit de gemeente. De huisarts werkt samen met de lokale jeugdgezondheidszorg en sociale wijkteams.
Diagnostiek, begeleiding en behandeling van complexe gezinssituaties, ernstige psychiatrische en sociale problematiek passen niet binnen het takenpakket van de huisartsenzorg.
Zie voor meer informatie over het aanbod huisartsenzorg voor jeugd met psychische klachten de LHV pagina Jeugd – LHV
Richtlijnen
Er is geen NHG-Standaard over depressieve klachten bij kinderen. Wel zijn er voor andere beroepsgroepen richtlijnen ontwikkeld, waaruit de huisarts aanvullende informatie kan halen.
De meest relevante voor de huisarts zijn:
- JGZ richtlijn Depressie NCJ
Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) Richtlijn voor JGZ-professionals biedt handvatten voor voorlichting, preventie, signalering, ondersteuning, monitoring en indien nodig toeleiden naar verdere diagnostiek. - Multidisciplinaire richtlijn Depressie bij Jeugd
Deze multidisciplinaire richtlijn geeft ook aanbevelingen voor de herkenning, diagnostiek en behandeling van depressie bij kinderen en jongeren van 8 tot 18 jaar.
Verwijsmogelijkheden
De sociale kaart laat zien wat de verwijsmogelijkheden en -afspraken in de wijk en regio zijn.
Dit is de plek waar kinderen en jongeren, ouders/opvoeders en professionals terecht kunnen met vragen over opvoeden en opgroeien. De JGZ draagt via de Wet publieke gezondheid (Wpg) zorg voor preventie en tijdige signalering van afwijkingen in de ontwikkeling van kinderen en jongeren.
Er werken jeugdartsen, -verpleegkundigen en andere deskundigen op het gebied van jeugd samen. Dit kan onderdeel zijn van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) of van een GGD. Dit verschilt per gemeente. De JGZ-professional maakt samen met het kind, of de jongere (en ouder of opvoeder), de juiste afwegingen.
Vaak POH Jeugd (Praktijkondersteuner Huisartsenzorg Jeugd) of jeugdconsulent genoemd. Let op: dit valt onder de Jeugdwet en niet onder de Zorgverzekeringswet. Het is extra aanbod dat niet in alle praktijken beschikbaar is. De LHV biedt heldere uitleg over deze functie. Zie: LHV pagina Jeugd – LHV
Dit valt onder de Jeugdwet tot 18 jaar en daarmee onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. In de basis GGZ zijn met name kinderpsychologen en orthopedagogen werkzaam. Er is een grote variatie in aanbod en specifieke aandachtsgebieden van de hulpverleners in de basis GGZ. Elke gemeente moet een actuele sociale kaart van deze aanbieders hebben, zodat het voor professionals en cliënten duidelijk is waar zij terecht kunnen.
Deze gemeentelijke voorziening werkt vanuit een brede sociaalmaatschappelijke aanpak. De (sociale) wijkteams bestaan doorgaans uit diverse medewerkers die jeugdhulp verlenen op het gebied van opgroeien en opvoeden (waaronder ook financiële problemen en schuldsanering), geestelijke gezondheidszorg en zorg voor kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking.
Medisch specialist die kinderen met complexe, ernstige psychische problemen behandelt en begeleidt. In sommige regio’s zijn consultatieve kinderpsychiaters werkzaam voor laagdrempelige kortdurende consultaties: bijvoorbeeld over medicatie advies, vraagverheldering of advies over verwijzing.
De kinderarts is een medisch specialist die gespecialiseerd is in het voorkomen, diagnosticeren, behandelen van ziekten en aandoeningen bij kinderen en adolescenten, maar heeft geen specifieke rol bij jeugd met stemmingsklachten.
Voorlichting
Het geven van voorlichting is onderdeel van het consult van de huisarts. Er zijn teksten op Thuisarts.nl over stemmingsklachten bij kinderen waarop gewezen kan worden. Daarnaast zijn er ook nog andere instanties met informatie voor de jongeren, opvoeders en professionals.
| Bron | Toelichting |
|---|---|
| Thuisarts.nl | Ik heb psychische klachten (informatie voor jongeren) | Thuisarts.nl Ik heb een depressie (informatie voor jongeren) | Thuisarts.nl Mijn kind heeft psychische klachten |
| Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie | Het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie (KJP) bundelt kennis over kinder- en jeugdpsychiatrie en biedt informatie voor ouders en opvoeders. |
| Nederlands Centrum voor Jeugdgezondheid | Ook kan informatie voor ouders of opvoeders en jongeren gevonden worden op de richtlijnenwebsite van het Nederlands Centrum voor Jeugdgezondheid. |
| Nederlands Jeugdinstituut | Bij het Nederlands Jeugdinstituut (Kenniscentrum over opgroeien) is praktische informatie over stemmingsklachten voor jongeren, ouders of opvoeders en professionals beschikbaar. Bijvoorbeeld over somber voelen en depressie. |