Wat levert dit onderzoek op?  

Met dit wetenschappelijk onderzoek wilden we antwoord op 2 vragen:   

  1. Wat is de bruikbaarheid en effectiviteit van digitale zorgtoepassingen: wat werkt wanneer (wel en niet) bij welke zorgvragen, klachten en aandoeningen, en bij welke patiëntkenmerken? 
  2. Hoe en in welke mate kunnen digitale zorgtoepassingen bijdragen aan personeelstekorten en andere uitdagingen in de huisartsenzorg? 

Het onderzoek concentreerde zich op 4 digitale zorgtoepassingen:   

  • contact op afstand via e-consult 
  • contact op afstand via videoconsult  
  • telemonitoring   
  • digitale zelftriage   

Digitale zorgtoepassingen: wanneer wel en wanneer niet? 

Er is geen concrete opsomming te geven over wanneer, waarvoor en met welke mogelijke gevolgen een digitale zorgtoepassing wel of niet bruikbaar kan worden ingezet.  

Bekijk de bevindingen per toepassing:  

  • Contact op afstand via e-consult:
    het e-consult is inzetbaar bij eenvoudige, niet-urgente vragen die geen lichamelijk onderzoek vereisen. Het is breed inzetbaar bij veel patiëntengroepen en mogelijk ook inzetbaar om taalbarrières te overbruggen. Huisartsen zien met name voordelen in het proactief inzetten van het e-consult. Patiënten zien het e-consult als een mogelijkheid om laagdrempelig en toegankelijk contact te hebben en houden met hun (vaste) huisarts. Een bestaande arts-patiënt relatie is belangrijk voor een effectieve inzet. 
  • Contact op afstand via videoconsult:
    de waarde van videoconsult is vergelijkbaar met die van het e-consult. Videoconsult biedt met name meerwaarde voor patiënten die niet gemakkelijk naar de praktijk kunnen komen en bij wie een visuele beoordeling van belang kan zijn. Een bestaande arts-patiënt relatie is belangrijk voor een effectieve inzet. 
  • Telemonitoring:
    telemonitoring leent zich met name voor eenvoudige metingen bij chronische aandoeningen en heeft zich enigszins bewezen bij inzet in de diabeteszorg. Een bestaande arts-patiënt relatie is belangrijk voor een effectieve inzet. 
  • Digitale triage:
    de meerwaarde van digitale triage lijkt vooral te liggen bij eenvoudige en enkelvoudige klachten op de huisartsenpost, maar nader onderzoek naar veiligheid is van belang. 

Digitale zorgtoepassingen als oplossing voor het personeelstekort? 

Er werd geen bewijs gevonden dat de onderzochte digitale zorgtoepassingen werkdruk verminderen of dat ze behulpzaam zijn om personeelstekorten in de huisartsenzorg te verminderen.

Je zou verwachten dat met de inzet van digitale zorgtoepassingen bij digitaal vaardige patiënten extra tijd vrijkomt voor (of besteed kan worden aan) digitaal minder vaardige patiënten. Hier is geen ondersteunend bewijs voor gevonden.

Ook vonden de onderzoekers geen bewijs dat digitale zorgtoepassingen in de huisartsenzorg kosteneffectief zijn. 

Enkele aanbevelingen 

  • Digitale zorgtoepassingen – e-consult, videobellen en telemonitoring – in de huisartsenzorg kunnen een aanvulling op reguliere, niet-digitale huisartsenzorg zijn. Houd de huisartsenzorg altijd bereikbaar via niet-digitale toegang, aangezien een deel van de mensen geen digitale zorgtoepassingen kan of wil gebruiken. 
  • Vergroot de bekendheid van richtlijnen, handreikingen en digitale ondersteuning over het werken met digitale zorgtoepassingen in de huisartsenzorg door deze samen te brengen op 1 digitale plek.  
  • Stimuleer meer wetenschappelijk onderzoek naar digitale zorg in de huisartsenzorg, met een duidelijke focus op de zes kwaliteitsaspecten van digitale huisartsenzorg: veiligheid, effectiviteit, efficiëntie, patiëntgerichtheid, gelijkheid, tijdigheid. 
  • Stimuleer toekomstig onderzoek naar de bijdrage van digitale zorgtoepassingen op de continuïteit van (huisartsen)zorg. 
  • Richt toekomstig onderzoek op hoe digitale zorg kan bijdragen aan een oplossing voor personeelstekorten, behoud van personeel en op uitkomsten zoals werkplezier voor de zorgverlener. 
  • Zet bij de wetenschappelijke evaluatie van digitale zorg in de huisartsenpraktijk in op de uitkomsten toegevoegde waarde en implementatie. Gebruik daarvoor ook niet klassieke onderzoeksmethoden.  
Naar het eindrapport ‘Onderzoek effectiviteit digitale zorgtoepassingen huisartsenzorg’

Achtergrond informatie onderzoek  

De onderzoekers hebben een veldverkenning en een veldanalyse uitgevoerd:   

  • In de veldverkenning zetten zij kennis vanuit (wetenschappelijk) onderzoek, lopende onderzoeken en lopende implementatietrajecten op een rijtje.   
  • In de veldanalyse haalden ze inzichten en geleerde lessen op via verschillende focusgroepen met huisartsen en andere gebruikers, en via een online vragenlijst die is uitgezet onder patiënten.  

Vervolgens zijn in consensusbijeenkomsten de resultaten samengebracht en aanbevelingen geformuleerd. 

  • Juni 2020: Tripartiet opgestelde brief is verzonden naar de Tweede Kamer met daarin het verzoek om meer onderzoek naar digitalisering van de zorg (pdf).  
  • Juni 2021: VWS heeft het aanbestedingstraject uitgezet. 
  • December 2021: de vakgroep Huisartsgeneeskunde van de Universiteit Maastricht is in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) gestart met het onderzoek naar de effectiviteit van digitale zorgverlening in de huisartsenzorg. De looptijd van het onderzoek is 12 maanden. 
  • Maart 2022: het NHG heeft een oproep geplaatst om ervaringen te delen over digitale zorg.  
  • Maart 2023: het eindrapport is gepubliceerd.  

NHG, LHV en InEen zijn blij dat dit onderzoek is gedaan, omdat dit meer duidelijkheid geeft over het beschikbare bewijs van de 4 digitale toepassingen.  

Vervolg

We blijven ons de komende tijd inzetten om verder onderzoek naar digitale huisartsenzorg te stimuleren.

In opdracht van…

Het effectiviteitsonderzoek is uitgevoerd door de vakgroep Huisartsgeneeskunde van de Universiteit Maastricht onder leiding van prof. dr. Jochen Cals.  

Dit onderzoek is geïnitieerd door de koepelorganisaties NHG, LHV en InEen en is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).  

Ook interessant