Verloskundige handelingen

Aanbevelingen voor de (preventie van) accidenteel bloedcontact 

(Zie ook hoofdstuk ‘Infectiepreventief handelen in specifieke situaties’ onder accidenteel bloedcontact)

• Deponeer naalden en andere scherpe disposables direct na gebruik in een naaldencontainer, die onder handbereik aanwezig is.

Aanbevelingen niet-steriele handschoenen 

Draag rondom de partus niet-steriele handschoenen bij de volgende handelingen:

• bloedafname;
• vulvair toilet;
• doorknippen van de navelstreng;
• resusciteren van de pasgeborene;
• opvangen, onderzoeken, wegen en verpakken van de placenta;
• onderzoek van de neonaat direct postpartum;
• reinigen en opruimen van instrumentarium dat bij de partus werd gebruikt;
• reinigen en desinfecteren van oppervlakken die met bloed, vruchtwater of andere lichaamsvloeistoffen verontreinigd zijn.

Wanneer de handelingen in volgorde van ‘schoon’ naar ‘vuil’ plaatsvinden, is het niet noodzakelijk om de handschoenen tussen de handelingen te vervangen door nieuwe.

Was de handen met water en zeep of wrijf ze, als ze niet zichtbaar verontreinigd zijn, direct na het uittrekken in met handalcohol.

Aanbevelingen steriele handschoenen

Draag rondom de partus steriele handschoenen bij de volgende handelingen: 

• vaginaal toucher; 
• katheteriseren;
• zetten van een episiotomie;
• ontwikkelen van het kind;
• inspectie vaginaal bloedverlies waarbij de labia gespreid moeten worden;
• inspectie en hechten van het perineum direct postpartum.

Desinfecteer de handen met een handalcohol voordat steriele handschoenen worden aangetrokken en nadat de handschoenen zijn uitgetrokken.

Aanbevelingen opvangen vruchtwater en bloed

• Dek het gebied waar bloed en/of vruchtwater terecht kan komen af met een celstofmatje of ander vochtabsorberend, niet-doorlatend materiaal.

Aanbevelingen vaginaal toucher bij zwangeren 

• Draag bij een vaginaal toucher bij zwangeren steriele handschoenen. 
• Een vulvair toilet voorafgaand aan een vaginaal toucher is niet noodzakelijk.
• Als een vulvair toilet toch gewenst is: gebruik watten die gedrenkt zijn in kraanwater uit een flink stromende kraan, maak één veeg per wat in voor-achterwaartse richting. 
• Na een vaginaal toucher: ruim verontreinigde materialen en handschoenen op en trek zo nodig nieuwe handschoenen aan.

Aanbevelingen episiotomie

• Zet een episiotomie met een steriele schaar en met steriele handschoenen aan.
• Scheer het perineum niet voor het zetten van een episiotomie.

Aanbevelingen ontwikkelen van het kind 

• Draag steriele handschoenen bij het ontwikkelen van het kind. Ook degene die daarbij assisteert, zoals een supervisor, draagt steriele handschoenen. 
• Gebruik bij een onderwaterbevalling lange handschoenen om het inlopen van water te beperken.

Aanbevelingen uitzuigen 

• Zuig pasgeborenen alleen op strikte indicatie uit met een steriele, disposable slijmzuiger.
• Gebruik een slijmzuiger met een dubbele kamer of met een enkele kamer én een membraan.

Aanbevelingen placenta 

• Draag vochtwerende beschermende kleding en handschoenen bij het geboren laten worden van de placenta en het onderzoeken van de placenta. 
• Vang de placenta op in een bedpan, een celstofmatje of ander impermeabel materiaal. 
• Verpak de placenta voor het eventueel wegen in plastic of een celstofmatje. 
• Voor het afvoeren van de placenta zie paragraaf ‘Afvoer van afval’ in het hoofdstuk ‘Infectiepreventief handelen in specifieke situaties’. 
• Wanneer pathologisch onderzoek is geïndiceerd: verpak de placenta, vliezen en navelstreng in een goed afgesloten receptaculum, bijvoorbeeld een plastic pot. Reinig patiëntmateriaal aan de buitenzijde als het in contact is geweest met de buitenzijde van het receptaculum, en desinfecteer vervolgens met alcohol 70%.

Aanbevelingen hechten na de partus

• Hecht een episiotomie of een ruptuur onder steriele omstandigheden. Draag steriele handschoenen. Dek indien mogelijk de anus af met (steriel) niet-vochtdoorlatend materiaal. Creëer een steriel veld waarop de kraamvrouw komt te liggen. Plaats ook de steriele instrumenten en het steriele hechtmateriaal op een steriel veld. 
• Draag bij inspectie van het perineum aansluitend op de partus steriele handschoenen. 
• Desinfecteer de episiotomie of de ruptuur voor het hechten. 
• Hecht met een naaldvoerder en een pincet om handschoenperforaties te voorkomen. 
• Gebruik bij voorkeur atraumatisch hechtmateriaal.
• Gebruik een naaldvoerder die in één keer dichtklikt om spatten te voorkomen.

Aanbevelingen onthechten

• Draag (niet-steriele) handschoenen.
• Desinfecteer de wond.
• Verwijder de hechtingen met een pincet en een stitchcutter/onthechtschaar, bij voorkeur disposable.

Aanbevelingen wondverzorging

• Episiotomie, ruptuur of sectiolitteken behoeven in het kraambed geen verdere verzorging dan alleen schoonspoelen met water. Laat de wond zo veel mogelijk met rust.

Aanbevelingen temperatuur opmeten

• Gebruik in de kraamtijd twee aparte thermometers: één voor de moeder en één voor het kind.
• Desinfecteer de thermometer door deze te reinigen met water en zeep, laat hem drogen en wrijf hem vervolgens in met in alcohol 70% gedrenkte watten gedurende > 30 seconden.

Aanbevelingen specifieke handelingen bij de pasgeborene

• Neem navelstrengbloed af door het ‘uitmelken’ van de navelstreng (cave bloed aan de buitenkant van het buisje) of door afname met een gesloten afnamesysteem (cave prikaccident). Bij beide methoden is er een kans op spatten. 
• Verwijder postpartum het bloed van de moeder dat op de huid van de pasgeborene zit door het af te vegen. Draag hierbij niet-steriele handschoenen (cave water in de handschoenen bij het baden). 
• Gebruik bij de verzorging van de navel geen desinfectantia. 
• Maak bij een hielprik gebruik van een vaccinostyle. Desinfectie vooraf is niet nodig.

Aanbevelingen borstvoeding en kolven

• Zorg voor een goede handhygiëne vóór de voeding ter voorkoming van mastitis. Dit geldt zowel voor de verloskundige als voor de moeder. 
• Reinig dagelijks de onderdelen van de kolfset die in contact komen met moedermelk als één persoon de kolfset gebruikt.
• Bij gebruik van een elektrische borstkolf: zorg voor een type borstkolf met terugslagklep om te voorkomen dat er borstvoeding in de pomp zelf terecht komt.